“En nu eruit!” zegt mijn back-up, een docent die de orde bewaakt. De jongen die eruit moet, loopt met afhangende schouders het lokaal uit. Zijn vrienden kijken besmuikt. Zij klierden net zoveel en ontspringen de dans. Oneerlijk. De rest van de les zijn de overige kinderen braaf. Griezelig braaf, maar voor mij als gastdocent verloopt alles verder gladjes.

Ook na de les. Dan volgt overleg over wat er met die kwajongen op dat gymnasium gaat gebeuren. De knul mag kiezen: de conciërge helpen of alsnog eenzelfde les bij mij volgen. Hij kiest voor een herkansing in mijn volgende les. Top!

Vroeger, tijdens mijn eerste wiskundeles in de 2e van de middelbare school, stuurde een jonge wiskundedocent mij eruit. Meteen. En ik had niets misdaan! Op de gang vertelde ze mij dat ze mij gebruikte om de leerlingen te laten zien wie er in de klas de baas is. Ik vond het een zwak en smerig trucje. Die truc werkte, voor de docent.

Aan 1e, 2e en 3e klassers van dat gymnasium geef ik mijn gastlessen “Minder stress & meer focus”. Best een thema voor deze jongeren die flink moeten presteren én door van alles worden afgeleid. Door hun telefoon, sociale interacties én door de strijd in zichzelf.

Bij mijn lessen handhaven steeds back-up docenten. Zij kennen hun pappenheimers en heersen stuk voor stuk zonder kunstgrepen. In die rust geef ik les: “Ogen dicht en voel je voeten op de grond. Trek in gedachten een lijntje vanaf je voeten, langs je onderbenen, en bovenbenen naar je bekken”. Gegniffel. Pubers! Terwijl ik al bewust voor ‘bekken’ koos in plaats van ‘billen’.

“Concentreer je op je ademhaling. Misschien voel je je ademhaling in je buik, in je rug of in je borst”. Een aantal jongens lacht nerveus. Bij de volgende klas gebruik ik in plaats van ‘borst’ ‘borstkas’.

Trainen van volwassenen is anders. Ook daar ontwijk ik dubbelzinnig-vies-te-interpreteren woorden zoals ‘aftrekken’ en ‘klaarkomen’. ‘Bekken’, ‘borst’ en ‘billen’ vatten volwassenen probleemloos.
Ontfutsel ik bij volwassenen met open vragen soepeltjes de gewenste respons, bij deze 1e, 2e, en 3e klassers ontaarden open vragen in een complete chaos. Zij zien open vragen als volstrekt open, maar ik gebruik de open vraag gericht op betrokkenheid binnen een zekere orde.

Dus meld ik aan het begin van mijn tweede les: “Stel ik een vraag, steek dan je hand op als je wilt reageren. Wijs ik je aan, dan neem jij het woord. Je praat met mij en niet met elkaar.” Dit werkt. Eventjes. Mijn back-up-docent herinnert de klas regelmatig aan deze werkwijze. Met geduld. Met toewijding. Met respect.

Hebben de jongeren nu ‘minder stress & meer focus’? Ik hoop dat ze iets oppikten in mijn lestijd van steeds drie kwartier. Dat ze ‘met al die prikkels toch even stil kunnen worden in zichzelf’. Natuurlijk gebruikte ik deze betuttelende-softe-zweef-zin in de klas niet. Ik zou mijzelf ook weghonen.

Leren zonder trucjes – Doeneke wil ’t proberen!